163
EUROPA
De picturale inbreng streeft naar
het globale werk
‘Ik heb mijn inbreng’, schrijft de schilder,
‘ontworpen als een globaal werk. Het zal in
fasen de ‘mondriaanse’ glasramen van de
gevels samenbrengen met het regelmatige
ritme van het hart, het ei of de verlichting,
al naargelang men de plaats, de vorm of
de verlichting van het centrale element in
beschouwing neemt. De binneninrichting
zal er veeleer een smeltkroes van maken,
waar de transmutaties tot stand komen
waartoe de transparanties, permutaties en
transposities van de figuren uitnodigen (…)
De gebruiker zal ze bij tijd en wijle zien op
de honderden deuren van de dertien types
die de gangen levendig maken (…) Hij zal
ze zien voorbijkomen op de hoge verticale
toegangskokers van de veertien liften die
de elf verdiepingen bedienen. Hij zal lopen
over de wollen tapijten van de drie confe-
rentiezalen, de twee ceremoniële ruimtes,
de wandelzalen en een restaurant. Om-
hoog kijkend zal hij zijn oog laten rusten
op de (vrij lage) plafonds in de foyers en de
zalen die algoritme per algoritme de meest
complexe composities tonen, een samen-
spel van eenkleurige vilten vierkanten (…)
Van de tapijten zal hij enkel de opeenvol-
ging zien van de opgemeten fragmenten.
Die details illustreren hoe bijzonder elke
gekleurde identiteit en de activiteit van de
onderlinge relaties tussen de identiteiten is.’
Georges Meurant
landen onderlijnen de nuances de verschillen: het marineblauw van Nederland; het
hemelsblauw van Luxemburg. Kleuren en figuren verstrengelen erfenissen, overlap-
pen keizerlijke en insulaire tradities: de
Union Jack
van het Verenigd Koninkrijk omvat
in zijn embleem het Sint-Joriskruis (een rood kruis op een wit veld), symbool van
Engeland; het andreaskruis (witte diagonalen op ultramarijne achtergrond), symbool
van Schotland; het Sint-Patrickskruis (rode diagonalen op een witte achtergrond),
symbool van Ierland.
Vlaggen zijn blijvende resten van een politieke, militaire en religieuze geschiedenis.
Ze herinneren aan een bewogen verleden, diverse wapenfeiten, opstanden, revo-
luties en restauraties. Republieken betwisten hun kleuren met koninkrijken; regio’s
met naties. Divisies en kantons keren terug in blazoenen, vaandels en schilden; de
samenstelling, structuur en soms ook de wapens worden veranderd, vervangen of in
een vroegere staat hersteld. De symbolen, aristocratisch of volks, putten uit een uit-
gebreid kleurenpalet. Ze leven voort in banieren, maritieme vlaggen en civiele emble-
men. Elk land onderhoudt zijn legende. In Bulgarije symboliseert wit de vrede, groen
de vruchtbaarheid van zijn grond en rood de moed van het volk. In Polen, waar onder
het communistische regime de staat de nationale symbolen monopoliseerde, ver-
anderde het hijsen van de vlag in een symbool van verzet. Solidarność nam dat over.
Het besef van de historische rol van kleuren zou het mogelijk moeten maken om
minder neutrale Europese emblemen dan de blauwe vlag met sterren te verzinnen.
Rem Koolhaas (OMA/AMO) had in 2004 op uitnodiging van Romano Prodi, toenma-
lig voorzitter van de Europese Commissie, een circustent geplaatst op het Robert
Schumanplein, de spil van de Europese Wijk van Brussel. De recente geschiedenis
van Europa werd er verteld ter bevordering van het zelfbewustzijn, dat vandaag ge-
remd wordt door twijfel en zelfonderschatting: de visuele identiteit van het continent
moest er worden gewekt aan de hand van een erg duidelijk spel met talrijke compo-
nenten, een mengeling van de betrokken culturen onder impuls van vrije creativiteit.
Voor het deel geschiedenis werd de verhaaltaal van een stripverhaal gebruikt; voor de
grafische identiteit die van een kleurrijke barcode. In Europa bundelt en verspreidt
kleur de energie van vurige, mogelijke combinaties, ditmaal tentoongespreid in het
vlaggenschip van de Europese Raad.
Kleuren spreken meerdere talen. Die van de heraldiek bijvoorbeeld. Of zoals Michel
Pastoureau het verwoordt: ‘De kracht van de heraldiek vloeit voort uit het feit dat ze
altijd prioriteit geeft aan de structuur boven de vorm, aan het totaalbeeld boven het
detail van elk element.’
VERDIEPINGSVLOEREN, talen en kleuren
