70
EUROPA
2011.11.29
2012.08.30
aan de binnenkant van het gebouw. Ze noodzaakt wel de ophanging van een uiter-
aard beveiligde gondel voor schoonmaak en onderhoud.
Het recupereren van de oude raamlijsten op renovatie- of afbraakwerven overal in
Europa, het vervoer ervan en hun montage in de werkplaats zijn de verwezenlij-
king van een idee dat al meteen vanaf de eerste ruwe bouwplannen aanwezig was,
geïnspireerd op het uitwerken van een concept dat helemaal beantwoordde aan
de eisen voor duurzame ontwikkeling: een voornemen voor hergebruik, gekoppeld
aan een gedurfde engineering. Het combineren van de houten ramen binnen een
patchworkstructuur weerspiegelt de spanning van deze architectuur; enerzijds is er
de verwijzing naar de behendigheid van de vakman, met zijn tijdloze ambachtelijke
tradities, anderzijds de opstelling van de compositie op een ongebruikelijke schaal.
De afmetingen van dit patchwork zijn die van een echt architectonisch systeem, een
constante trend in de architectuur van Philippe Samyn, die erin bestaat afstand te
nemen van de illusies van de planimetrie: de architectuur wordt zowel in de breedte
als in de diepte uitgedacht; ze past blokken materiaal in elkaar, hoe dun ze ook zijn,
en geen simpele oppervlakken. Het patchwork zet dozen – ruimtes dus – in elkaar,
gemaakt van hout, glas en staal, in een strikte coördinatie van geometrie en structu-
rele krachten.
Het patchwork is geen knutselwerk, het komt voort uit een compositorische filosofie.
Die projecteert gevestigde materiële en technische betekenissen naar de normen
van de architectuur. Een patchwork is een verzameling van stukken stof waarin wis-
selende motieven en texturen deel uitmaken van het geheel. Het verleent leven en
vorm aan wat niet bij elkaar past. Het verwijst naar de textielwortels van de architec-
tuur [volgens de genealogische theorie van Gottfried Semper], naar de vier of vijf
technieken die verbonden zijn aan het gebruik van plantaardige of dierlijke vezels:
weven, vlechten, knopen, vilten… Patchwork maakt gebruik van reeds verwerkte en
gebruikte materialen en is als dusdanig een techniek uit de tweede hand: van die
tweedehandse kwaliteit maakt het zelfs zijn principe om afgedankte materialen te
herwaarderen, een gelegenheid om illustraties naar voren te schuiven, vormen en
vervaagde kleuren te doen opleven. Het is de kunst om iets een tweede leven te
schenken, bijzonder geschikt voor symbolisering. Bij uitbreiding heeft patchwork het
vermogen om verstrooide fragmenten in een vlak samen te voegen: het verenigt wat
divers en ongelijk is. Het patchwork vult het vlak, maar zonder dat het verplicht is te
voldoen aan de gebruikelijke regeltjes die in principe lege ruimtes en overlappingen
in vlakken uitsluiten. Integendeel, patchwork duldt uittornen, verstellen. Het heeft alle
kenmerken van een minder belangrijke kunstvorm – en toch verheft de architectuur
het hier tot de rang van een gedurfd bouwsysteem. Het toont een authentieke ar-
chitecturale techniek. Een beeldende en tastbare techniek die ontstaat uit een louter
formele zienswijze van het ontwerp en die zijn fortuinlijke geometrie verheft tot de
rang van volmaakte kunst .
Een patchwork stemt zijn stukken op elkaar af volgens overeenkomsten in materiaal,
vorm of motief. In die zin is de assemblage niet perfect regelmatig, maar ook niet echt
wisselvallig. Onze alledaagse leefomgeving bulkt ervan: de kraam van de verkoper;
de mode en de diverse stijlen op straat; de boeken in de bibliotheek. Het patchwork
is verwant aan het schrift, de tekening, het schilderij. Het kopieert lijnen zoals op cal-
queerplaatjes, het plaatst tekens, pictogrammen en diagrammen naast elkaar zoals
een PATCHWORK
