657 – PROJECT “LOI 130”

• Landschapsarchitectuur (1)
• Architectuur (2)
• Interieurinrichting (2)
• Bouwkunde (3)
• Bouwtechniek (4)
• Akoestiek (5)
• Windstudies (6)

(1) met LAND Italia

(2) met Bouwschlager Eberle Architekten

(3) met schlaich bergermann partner en Bollinger und Grohmann

(4) met Deerns Italia

(5) met A-Tech

(6) met Von Karman Institute for Fluid Dynamics

URBAN DESIGN

Een uitnodiging voor de burgers

Het nieuwe complex voor de Europese Commissie in Brussel zal naar verwachting gedurende vele tientallen jaren een plaats in de stad behouden die diens status vertegenwoordigt. De projectstrategie is dus gebaseerd op een ordelijk en duurzaam bebouwd landschap, waarvan de vorm voortkomt uit de inbedding in het stedelijk weefsel, de flexibiliteit, de constructieve nauwgezetheid en de minimale impact op het milieu. De mensheid, de natuur, de poëzie, de creativiteit – en dus het leven – kunnen zich met maximale vrijheid uiten binnen deze ordening die het geconstrueerde weefsel biedt.

Er wordt een open en doorlaatbare wijk gecreëerd die de openbare ruimte en de adressen in de site langs en binnen diens royale grenzen implementeert. Het nodigt de burgers uit op het centrale Openbaar Plein (I), dat aansluit op en tussen de historisch gegroeide wijken. Hier ontmoeten de stromen door de wijk de toegang tot de kantoren van de instellingen voor werknemers en bezoekers, tot de metro, tot de auto- en fietsenstalling en tot de kinderdagverblijven.

De aangrenzende Straatpleinen langs de Wetstraat (III) en Jozef II-straat (IV) zullen het bestaande stadsverkeer filteren en bieden door hun royale breedte voldoende ruimte voor het straatleven naast de handelsactiviteiten, waarbij de stromen van fietsers en voorbijgangers worden geïntegreerd, en dus traditionele marktscenario’s. Het zuidelijk georiënteerde Straatplein langs de Wetstraat wordt beschermd door een glazen luifel – 145,8 m lang en 24,3 m breed – op een hoogte van 25,2 m met geïntegreerde PV-modules, die de bescherming tegen zon en regen, de doorschijnendheid en de bijdrage van energie voor de gebouwen in evenwicht zullen brengen. Het noordelijk georiënteerde Straatplein opent naar de aangrenzende wijk en biedt toegang tot de kinderdagverblijven op straatniveau in direct zicht vanuit de bijbehorende stopplaatsen.

Het ruime, overdekte Eventplein aan de Etterbeeksesteenweg (II), dat aan de Maalbeektuin en aan de bestaande Europese institutionele gebouwen grenst, biedt toegang tot het bezoekerscentrum. Het nieuwe “Spa Square” (V), dat open is naar de Spastraat, biedt rustplaatsen en toegang tot winkels en restaurants.

Lay-out met respect voor de zon, voor wijken en geschiedenis

De volumes van de gebouwen worden gepositioneerd ten opzichte van hun potentieel en om hun impact op het milieu te beperken – strikt binnen de grenzen van de regelgeving.

De twee torens zijn op een afstand van 48,6 m geplaatst om de schaduwduur en hun visuele impact op de buurt te beperken, terwijl de samenhang van de torens en een economisch redelijke verbinding tussen hen bovengronds behouden blijft. Hun absolute posities relateren de lage toren aan de wijk in het noorden en de hoge toren aan de wijk in het zuiden van het terrein.

Twee vleugels spreiden zich uit van de torens naar respectievelijk de oost- en westzijde – verbonden door glazen atriums. Deze twee zijdelingse gebieden met piekgebouwen, die elk aan de bovenzijde voorzien zijn van glazen kassen, om de impact van hun hoogte nog verder te temmen. Deze basissen strekken zich uit aan de oostkant langs de Etterbeeksesteenweg, en aan de westkant langs “Spa” en “Loi” – waar zich aan de top ook glazen kassen bevinden en waar het historische gebouw “Loi 78” in het arrangement is opgenomen.

De lage volumes van de basisgebouwen vormen de voorgrond voor de hogere gebouwen erachter – in overeenstemming met de bedoelingen van de regelgeving.

Een omgeving vrij van lawaai, stof en wind

Om een aangenaam microklimaat in de gebouwen en open ruimtes mogelijk te maken, wordt de brede luifel langs “Loi” die de gebouwen aan de oost- en westzijde met elkaar verbindt, aangevuld met brede glazen luifels op een hoogte van 16,8 meter, beginnend aan de noordzijde van de torens en terugkomend op een glazen verticale schild, dat de twee torens met elkaar verbindt. Alle beglazing is gemaakt van kristalhelder glas.

Vloeistofmechanische simulaties en akoestische studies met echte geluidsgegevens m.b.t. “Loi” en “Jozef II” op het BIM-model van het project hebben dit bevestigd:

• een wind- en lawaaivrije omgeving op voetgangersniveau in alle openbare ruimten,
• een aanzienlijke lawaaireductie op de gebouwen op “Loi” die naar het noorden zijn gericht,
• een lawaaivrije omgeving in de torens.

Voor de gebouwen hebben aanvullende simulaties aangetoond dat de luchtdruk door de geïnstalleerde glazen lamellen laag genoeg is om het openen van de ramen en een natuurlijke ventilatie mogelijk te maken met schone, stofvrije lucht die door de neerwaartse winddruk wordt geleverd.

Openbare open ruimten

Om het project vriendelijk en aanvaardbaar te maken voor de stad, wordt meer dan 45% van het terrein niet alleen als open ruimte opgevat, maar ook als ruimte die openstaat voor het publiek. Deze gebieden zijn grotendeels verhard en ritmisch gestructureerd door bomenrijen, omringd door banken.

Verticale tuinen kleden de publieke muren en de contouren van de hellingen die naar het Openbaar Plein leiden. Op straatniveau geven alle gevels toegang tot de winkels of – in het oosten en het westen langs “Loi” – tot grote diversiteit aan vitrines. Hoewel privé, zullen de kassen bovenop de twee basisgebouwen van “Loi”, die de groenten voor de food courts en de bloemen voor de terrassen leveren, door hun levendige verschijning en het CO₂-verbruik een positieve bijdrage leveren aan het stadslandschap. Semipublieke ruimten zijn geïntegreerd op de lager gelegen terrassen en in de top van de torens – in de EU-lantaarns – die open zijn voor bezoekers en dus vooral voor de gewone burger.

Een site die de menselijke mobiliteit vergemakkelijkt

Een vlotte landschapsarchitectuur brengt het leven van voetgangers naar voren, in een zacht samengaan met de stroom van fietsers. Twee licht hellende, beplante paden naar het Openbaar Plein vergemakkelijken vooral de toegankelijkheid voor personen met beperkte mobiliteit. Om de toegangs- en doorgangsstromen op het Openbaar Plein te vergemakkelijken, is aan de oostzijde van de onderste toren van noord naar zuid een kortere weg voorzien – de trap is voorzien van een schuine inleg voor fietswielen.

Overzichtelijke toegang voor voertuigen

Auto’s en vrachtwagens komen het gebouw binnen langs “Jozef II”. Stopplaatsen voor twee bussen naar de kinderdagverblijven en vier bussen naar het bezoekerscentrum zijn geïntegreerd langs respectievelijk “Jozef II” en “Etterbeek”, altijd visueel gerelateerd aan hun bestemming. Veiligheids- en beveiligingsvoertuigen komen zowel aan “Wet” als aan “Jozef II”-zijde het gebouw binnen. De brandweerwagen vindt zijn installatie langs de winkels “Jozef II”, dicht bij de brandliften en vluchtwegen van de torens.

ARCHITECTUUR

Een houten corpus in een doorschijnende kleding

Een houten, stalen steunlichaam in een transparante houten en kristalheldere glazen enveloppe omsluit natuurlijk verlichte en geventileerde ruimten en beschermt ze tegen de wind en het stadslawaai. Elke verdieping profiteert van bloeiende terrassen.

Gecultiveerde natuur

Cultuur verwijst naar de bodem maar ook naar de geest. En vanuit deze cultuur zal het project Loi 130 zijn vruchten laten zien, zowel vanuit de bodem als vanuit de geest, door middel van een artistieke interpretatie van de gecultiveerde natuur.

Het idee van Europa zelf hangt sterk samen met dit idee. In plaats van zich te isoleren en de natuur genadeloos de sterkste te laten kiezen, bundelen de Europese naties hun krachten om een harmonieus geheel te cultiveren, net als een verheven, versterkte natuur.

Verschillende plaatsen zijn gewijd aan deze uitdrukking, op een pragmatische en poëtische manier:

–  De aquaponische kassen produceren voedsel (groenten en vis) voor de restaurants, maar ook bloemen voor de terrassen en markeren op een ander niveau de aanwezigheid van het gebouw in de stad, als een kroon.

–  De vitrines van de biodiversiteit vormen gevels van gecultiveerde natuur langs de Wetstraat.

–  De hangende tuinen.

–  De verticaal gebloemde muren.

– De bloementerrassen op elke verdieping van de torens, waar bloemen, groenten en fruit worden geteeld, zijn verbonden met een selectie stillevens, werk van beroemde kunstenaars uit de lidstaten.

–  De hoekterrassen, uitgehouwen uit de hoeken van de torens, met hun overvloedige vegetatie.

–  De “kunstdozen” die aan de gevels van de torens hangen, zijn een rustige omgeving die bevorderlijk is voor de meditatie en de contemplatie van de werken (stillevens, foto’s, beeldhouwwerken of andere kunstuitingen) van hedendaagse kunstenaars uit de lidstaten, die elk op hun eigen manier het begrip gecultiveerde natuur herbekijken.

Gerelateerd aan menselijke schalen

De grote omvang van het terrein is 310 m lang, 84 m breed en tot 164 m hoog, en is gestructureerd in een aanpak in meerdere lagen om het op verschillende schalen aan te spreken. Naar analogie met de organisatie van een klavier van een vleugelpiano, zijn de volumes van de gebouwen georganiseerd, de bestanddelen ervan gecomponeerd en verfijnd in volgorde van grootte, zoals de zeven octaven van het klavier – de km, hm, dam, m, dm, cm, mm – die verder verfijnd zijn in respectievelijk twaalf noten.

Met de wijk van de site op de km-schaal, de torens op de hm-schaal, de basis op de dam-schaal, voeden de doelstellingen en het programma van het project de ritmes en de muziek van het project. De strategie voor een aangename omgeving in de torenvloeren die naar analogie met de vleugelpiano tot uitdrukking komt, luidt als volgt:

• de dam-schaal komt overeen met de grote terrassen op elke derde verdieping als gemeenschappelijke verzamelplaats, de brug tussen de torens op niveau L20 en de glazen EU-lantaarns op de bovenste verdiepingen.
• de m-schaal komt overeen met de secundaire terrassen en “kunstdozen”, waarbij aan elke verdieping een eigen identiteit wordt toegekend
• de bloembedden op de terrassen, de externe corridors en de transparante glazen lamellen, de schubben, borstweringen en ramen van de houten gevels stellen de verdere lagere schalen dm, cm, mm voor.

Deze schaalverkleining van de torenvolumes blijkt het meest gunstig te zijn voor zowel de organisatie van de plattegrond als voor de bouwfysica prestaties van de constructie.

Dezelfde schaalstrategie geldt voor de openbare ruimte:

• de natuurlijke ventilatieschoorstenen van de parking, de bomenrijen, de trappen en beplante hellingen, de golvende geperforeerde verticale borstweringsschermen, de glazen luifels en de zwevende vlaggenrij bij “Loi”, voor de openbare ruimte;
• de plint van vitrines voor de detailhandel en de biodiversiteit, de kroon van de kassen, de bomen en de bloembedden voor de bodems.

Organisatie van de locatie die een stapsgewijze evolutie mogelijk maakt.

Vanaf het Openbaar Plein geven de twee receptieruimtes op niveau S01 (met hun mezzanine op L01) toegang tot de verdiepingen van de toren, en ATRIUM I (fase I) en II (fase II) tot de vergadercentra, de eetgelegenheden en het bezoekerscentrum.

Ze bieden ook een secundaire toegang tot de kinderdagverblijven, die rechtstreeks toegankelijk zijn vanaf “Jozef II” en vanaf het Openbaar Plein.

Medewerkers hebben toegang tot het Welkomstcentrum en bezoekers tot het Openbaar Plein vanaf de EG-parkeerplaatsen onder de oostelijke basis (Fase I) en de westelijke basis (Fase II).

De openbare parkeergarage is onafhankelijk gelegen onder het Openbaar Plein en is toegankelijk vanaf “Jozef II” en het Openbaar Plein bij de metro-ingang.

Vanuit “Jozef II” (S03, Fase I, S02, Fase II), bereikt men de toegang tot het laadperron, de ondersteuningszones, de food courts en de dienstliften.

De twee 200 zitplaatsen tellende cafetaria’s met vergaderzalen worden boven de twee torens gezet.

Afmetingen

Het plan is gearticuleerd op een 1,35 m vierkant rooster. De hoogte van de verdiepingen is ingesteld op 3,60 m, met een vrije hoogte van 2,70 m. Voor sommige functies die een hoge bezettingsdichtheid nodig hebben, is de hoogte van de verdiepingen verhoogd: 4,80 m voor het bezoekerscentrum, 5,40 m voor de food courts en de vergadercentra, 7,20 m voor de meeste winkels. De hoogte van de verdiepingen van de parkeerniveaus is teruggebracht tot 3,00 m.

Methodologie

Het project is volledig in 3D (Revit®) ontwikkeld, zodat een perfecte ruimtelijke coördinatie wordt geboden en conflicten of onmogelijkheden om ruimtes over elkaar heen te leggen bij de wortel worden voorkomen.

CONSTRUCTIE

Ontwerpen en bouwen met respect voor onze planeet

De architecturale en technische aanpak is gericht op maximale duurzaamheid in alle opzichten. Sommige van de doelstellingen die in het project worden nagestreefd, leiden tot voorstellen die hopelijk als gedurfd zullen worden ervaren, zowel technisch als economisch, zoals bijvoorbeeld:

– het zoeken naar maximale materiaalbesparing,

– het zoeken naar een maximale demonteerbaarheid van alle bouwelementen, met inbegrip van de constructie en de funderingen, om deze opnieuw te gebruiken of, indien dit niet mogelijk is, te recycleren,

– een zo exclusief mogelijk beroep doen op natuurlijke ventilatie, met een uiterst beperkt mechanisch ventilatiesysteem dat beperkt is tot ruimten met een hoge bezettingsdichtheid,

– het zoeken naar de laagste thermische traagheid in de constructie zelf, waarbij gebruik wordt gemaakt van de energie die in de grond en in grote watertanks is opgeslagen en vervolgens alleen wordt verdeeld waar en wanneer dat nodig is.

De interactie met de Commissie in een later stadium van de projectontwikkeling zal het mogelijk maken alle voorgestelde opties te evalueren en waar nodig alternatieve keuzes overeen te komen.

Met name de staal- en houtstructuur is een doel dat wordt nagestreefd vanwege de grote milieukwaliteiten (lage energie, demonteerbaarheid, materiaalbesparing, snelheid van de installatie, enz.) maar is geen absolute. Rekening houdend met de industriële context die bij de aanbesteding zal heersen, zijn oplossingen zoals prefab betonvloeren met CEM III/C-cement (85 % kolengruis) volledig denkbaar en voldoen ze aan dezelfde technische garanties.

De nieuwe kantoren van de Europese Commissie zullen een poging zijn om haar respect voor de planeet te tonen, met behulp van cultuur, kunst en poëzie, ondersteund door wetenschap en technologie.